Προτείνετε να προστεθούν στο ιστολόγιο:

Δευτέρα 21 Μαΐου 2012

Η ΠΡΟΙΚΑ

        Στη συγκεκριμένη ενότητα των ηθών και των εθίμων "ξετυλίγουμε" σταδιακά το "κουβάρι" των  παραδόσεων. Μετά τη βάπτιση ένα γεγονός που έχει να κάνει με την είσοδο των νέων στη δημιουργία  οικογένειας, είναι το Μυστήριο του γάμου. Ένα γεγονός που όσο περνούν τα χρόνια εξακολουθεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον των Ηπειρωτών και να κατέχει σημαντική θέση στη Δερβητσάνη.
      Ωστόσο κυρίως τις πιό παλές εποχές  για να φθάσει κάποιος στα σκαλιά της εκκλησίας θα έπρεπε πρώτα απ' όλα να εξασφαλίσει μια οικονομική κατάσταση η οποία θα του επέτρεπε να συντηρήσει την οικογένεια του. 
      Γι' αυτό από τότε λειτουργούσαν τα προξενιά, τα οποία είχαν ως απώτερο σκοπό την οικονομική αποκατάσταση των μελλόνυμφων. Η προίκα ήταν ένα μεγάλο συν κυρίως στις γυναίκες, οι οποίες είχαν δεν είχαν εξωτερικά κάλλη, θα μπορούσαν να παντρευτούν πιό εύκολα από κάποιες άλλες φτωχές και όμορφες.
      Το αρχαίο τούτο έθιμο της προίκας ήταν ασυμβίβαστο με την λογική της "καρδιάς", η οποία δεν δίνει σημασία στα πλόυτη. Το έθιμο της προίκας, δημιουργούσε πολλά προβλήματα στους γονείς και περισσότερο στους οικονομικά ασθενέστερους, διότι ο τόπος ήταν φτωχός. Οι γονείς της κοπέλας έκαναν πολλές θυσίες  για  να  εξοικονομήσουν την προίκα.            
      Πριν ορίσουν την ημέρα της αρραβώνας, καλούσαν στο σπίτι, του γαμπρού τον πατέρα της νύφης για να φτιάξουν  το «προικοσύμφωνο». Ρωτούσαν πρώτα τον πατέρα  του γαμπρού τι δίνει για την νύφη και έπειτα τον πατέρα της νύφης τι δίνει για τον γαμπρό. Το πρώτο και καλύτερο δώρο του πεθερού για τη νύφη ήταν ένα ζευγάρι*. Στην προκειμένη περίπτωση είναι και το παρακάτω  τραγούδι:                                                                                  


Πηγαίνοντας τη νύφη μαζί με την προίκα στο σπίτι του γαμπρού

                                    
    Βαρέθηκα μωρ’μάνα , μαντήλια να κεντώ                                                               
    θαλά να παρατήσω και θαλά να παντρευτώ                                              
    Βάστα κόρη μου, βάστα και τούτη τη χρονιά                                                                 
    κι’εγώ θα σε παντρέψω μέσα στα Γιάννενα.    
    
     Παλαιότερα είχαν το έθιμο να δίνει ο γαμπρός ένα ορισμένο ποσό χρημάτων, λίρες ή γρόσια, για να πάρει γυναίκα. Και ο πατέρας της νύφης έταζε: χωράφι, βόδι για εργασία στα χωράφια, και βέβαια το απαραίτητο προικιό της νύφης, που πρώτο ήταν το σεντούκι και έπειτα ο ρουχισμός, έπιπλα, χρήματα μετρητά και διάφορα αλλά οικιακά σκεύη. Από το υστέρημά τους θα΄διναν όλα τα απαραίτητα και η κοπέλα τους δε θα΄βγαινε από  το σπίτι τους νύφη, σαν "ορφανή"…Θα΄καναν πως θα΄καναν και τα νυφικά ή την νυφιάτικη στολή της θα τα΄ραβαν σε καλό ράφτη. Και τα πανωπροίκια και τα πεσκέσια για όλους τους συγγενείς του γαμπρού, μικρούς και μεγάλους, όπως τους ταίριαζαν.                                                                                                  
   Το λέει και το τραγούδι:                                                                                                                                                
   «Τρεις μέρες γράφουν τα προικιά και τρεις τα πανωπροίκια…»                                                                                                  
   Την προίκα της νύφης την πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού μέρα Πέμπτη ή αν η νύφη  ήταν από ξένο χωριό μπορεί να την έπαιρναν και την ίδια μέρα του γάμου:                                                         
  «Εψές επήραν τα προικιά και σήμερα τη νύφη…»                                                                                               
       Στην πρώτη κιόλας φάση των προξενιών, εφόσον τα πράγματα εξελίσσονταν θετικά, γινότανε και μια επιβεβαίωση της συμφωνίας με καταβολή ενός χρηματικού ποσού το λεγόμενο "κάπαρο". Στο χώρο μας θεωρούνταν καπαρωμένη κοπέλα εκείνη για την οποία είχε δοθεί ο λόγος για επικείμενη αρραβώνα. Το ρόλο του καπάρου, ως μια εθιμική επικύρωση του νέου δεσμού, από μέρος του γαμπρού ήταν τα δώρα, τα οποία δίνονται μέχρι των ημερών μας.

* ΖΕΥΓΑΡΙ: ΕΔΩ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΟΙ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΝΟΤΑΝ ΔΙΑΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΖΩΩΝ (ΒΟΔΙΑ). ΟΤΑΝ ΚΑΠΟΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΕΙΧΕ ΤΑ ΔΙΚΑ ΤΗΣ ΖΩΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ, ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΝ ΑΡΚΕΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΑ ΑΠΟ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΤΟΤΕ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. 

Πηγές: Μαρτυρίες ντόπιων κατοίκων